De werkbaarheidsmonitor brengt sedert 2004 driejaarlijks de kwaliteit van de jobs of de werkbaarheid cijfermatig in beeld. Voor verschillende deelgroepen (bv mannen, vrouwen, leeftijdsgroepen, grote en kleine organisaties ...) en sectoren wordt becijferd hoe jobs scoren op het vlak van werkstress, motivatie, leermogelijkheden en werk-privé-balans.
De werkbaarheidsmonitor kwam er op initiatief van de Vlaamse sociale partners die met de Vlaamse Regering afspraken te streven naar meer kwaliteitsvolle jobs. Die afspraken zijn concreet gemaakt in het zogenaamde Toekomstpact voor Vlaanderen (Pact 2020). De Stichting Innovatie & Arbeid kreeg de opdracht om de werkbaarheid in Vlaanderen cijfermatig in beeld te brengen.
Wat onderzoeken we?
De werkbaarheidsmonitor meet vier belangrijke aspecten van arbeidskwaliteit: psychische vermoeidheid (werkstress), welbevinden in het werk (motivatie), leermogelijkheden en de balans tussen werk en privé. Werkbaar werk houdt in dat je door het werk gemotiveerd wordt en kansen krijgt om bij te leren. Het houdt ook in dat je er niet problematisch overspannen van wordt en dat de werk-privébalans in evenwicht is. Werkbaar werk of de werkbaarheidsgraad is het percentage dat niet problematisch scoort voor én werkstress én motivatie én leermogelijkheden én werk-privé-balans.
Kwaliteit van de arbeid komt tot stand in een context waarin een hele reeks factoren een rol spelen. De werkbaarheidsmonitor kijkt naar mogelijke sleutels op de werkplek zelf om de werkbaarheid van jobs te verbeteren. Deze sleutels zijn: de werkdruk (heeft te maken met werktempo, tijdslimieten), de emotionele belasting (vooral belangrijk bij zogenaamde contactberoepen zoals verpleging, onderwijs, klantendiensten), de afwisseling in het werk, de autonomie in het werk (de mate waarin men invloed heeft op de planning en organisatie van het werk), de mate waarin men door zijn of haar directe leiding wordt ondersteund en ten slotte de (fysieke) arbeidsomstandigheden (veiligheids- en gezondheidsrisico’s).
Werkwijze
De werkbaarheidsenquête is een schriftelijke bevraging van een representatief staal van werknemers (Vlaams Gewest). In 2016 werden 40.000 werknemers bevraagd en werd een nettorespons van 43,1 % opgetekend.
Timing
De werkbaarheidsenquête wordt om de drie jaar uitgevoerd. De eerste meting werd uitgevoerd in 2004.
Resultaten
In vergelijking met 2004 is de werkbaarheidsgraad in 2013 gestegen van 52,3% naar 54,6%. Van alle werknemers in Vlaanderen heeft 54,6% in 2013 werkbaar werk. Deze werknemers zijn niet psychisch vermoeid door hun werk, ze hebben een job die hen motiveert en voldoende leermogelijkheden biedt en hun werk-privé-balans is in evenwicht.
Een volledig overzicht van alle publicaties uit de metingen van 2004 tot en met 2016 vind je hier terug.
De Stichting ontwikkelde daarnaast ook een handige tool om de werkbaarheid van werk in uw eigen bedrijf of organisatie na te gaan en te optimaliseren. Deze tool vind je hier terug.