Dit onderzoeksproject kadert in het Actieplan Werkbaar Werk dat tot stand kwam onder de sociale partners in de SERV op 14 december 2018.
Het opzet is enerzijds om een algemeen stramien uit te bouwen voor het vergaren van kennis omtrent deze problematiek bij de zelfstandige ondernemers, dat voor meerdere sectoren bruikbaar kan zijn. Hiertoe worden de relevante gegevens uit de databank van de Vlaamse werkbaarheidsmonitor zelfstandigen geselecteerd en geanalyseerd. Anderzijds wordt specifiek voor de sector horeca beoogd om meer inzicht te creëren in de ervaringen, mechanismen en contextfactoren, om de oplossingsgerichte strategieën in kaart te brengen, en na te gaan welke noden er zijn aan ondersteuning, maatregelen en instrumenten.
Wat onderzoeken we?
Om de tevredenheid over de ondernemersloopbaan in de sector ‘Horeca’ te onderzoeken, vertrekken we van een analysekwadrant waarbij er een wisselwerking bestaat tussen (1) de werkbaarheid van het werk, (2) het ondernemen en de economische performantie, (3) de competentieportfolio, en (4) het sociale netwerk bij de bedrijfsvoering. We brengen deze vier sleutelelementen in kaart, en leggen deze bevindingen naast het socio-economisch profiel van de sector. We reiken enkele handvaten aan ter inspiratie om hierop in te zetten.
Werkwijze
Dit onderzoek streeft waar mogelijk naar samenwerking met de sector. Het combineert diverse onderzoeksmethoden. Bevindingen uit de databank van de Vlaamse werkbaarheidsmonitor zelfstandige ondernemers en uit literatuuronderzoek, worden aangevuld met kwalitatieve informatie verkregen uit diepte-interviews met horeca ondernemers en dito experten.
Timing
Het project werd afgerond in het najaar van 2019.
Resultaten
Ondernemers in de horeca hebben het niet gemakkelijk. Slechts een op de drie (34%) is tevreden over zijn keuze voor het zelfstandig ondernemerschap en ziet zich zijn of haar job volhouden tot het pensioen. Vier sleutels zijn bepalend voor de tevredenheid van horecaondernemers: de werkbaarheid, de competentieportfolio, de sociaal-economische setting en het professioneel netwerk van de ondernemer.
Wie aandacht heeft voor deze vier sleutels, scoort hoger wat tevredenheid over de loopbaan betreft. Hiervoor reikt het rapport enkele handvaten aan waarmee zelfstandigen aan de slag kunnen. Toch blijft dit slechts een eerste aanzet. Elke aanpak is persoonlijk en hangt af van de ondernemer en de organisatie. Deze handvaten moeten via ervaringsuitwisseling en kennisdeling verder verfijnd worden.
Enkele bevindingen
Werkbaar werk
Werkstress en de werk-privébalans zijn de grootste knelpunten. Ruim driekwart van de bevraagden werkt ’s nachts (tussen 22u en 6u), negen op de tien heeft onregelmatige of onvoorstelbare werktijden, een gemiddelde werktijd telt 64 uren en het gemiddeld aantal vakantiedagen is 17 per jaar.
Competentieportfolio
Die onregelmatige uren zorgen ervoor dat de ondernemers niet altijd de kans hebben om competenties bij te schaven. Ruim driekwart van de ondernemers in de horeca is kort- of middengeschoold. Nog niet één op de vijf (17%) schoolt zich bij, 60% vindt zichzelf niet voldoende vaktechnisch onderlegd en maar liefst 75% geeft aan niet over de nodige managementvaardigheden te beschikken.
Sociaal-economische setting
Amper drie op de tien is tevreden met de financieel-economische toestand van zijn onderneming, het inkomen en de mogelijkheid om financiering of leningen te bekomen. Slechts 15% is tevreden over de sociale bescherming die hij of zij als zelfstandige geniet. 35% van de ondernemers verwacht groei in de komende 3 à 5 jaar maar een even groot aantal denkt tegen dan niet meer actief te zijn binnen de sector.
Professioneel netwerk
Goed een derde van de horecazelfstandigen voelt zich goed ondersteund door een sociaal netwerk. De samenwerking met de overheid verloopt stroef, één op de vijf is hierover tevreden. De banden met partners, vennoten, leveranciers en cliënteel verlopen een heel stuk vlotter. Negen op de tien ondernemers is hier tevreden over. Ook over het personeel zijn de ondernemers een stuk positiever: driekwart geeft aan hierover tevreden te zijn.