Project in samenwerking met Europa WSE
Wat onderzoeken we?
Hoe verloopt organisatieverandering in de praktijk en hoe verhouden de drie voornaamste theoretische achtergronden daarvan – de Zelfdeterminatietheorie (ZDT), de High Reliability Organizing (HRO) en de Moderne Sociotechniek (MST) - zich daarbij tot elkaar? Deze twee vragen staan centraal in dit project.
Werkwijze
Het project bestaat uit twee delen.
Het eerste deel bestaat uit de deelname van een onderzoeker van de Stichting Innovatie & Arbeid aan de uitvoering van de Oproep 516 ‘Anders Organiseren 2.0’ van Europa WSE. Binnen die oproep werden twaalf ondernemingen geselecteerd voor dit project. Ze kregen subsidies die een deel van hun kosten dekken, zowel tijd van eigen medewerkers als voor eventuele externe begeleiding. Ze werden al die tijd opgevolgd door een door Europa WSE samengestelde ‘Raad van Wijzen’. Die trad op als klankbord, door tijdens vier intensieve besprekingen zowel vragen te stellen als suggesties te doen. De ‘Wijzen’ werden gekozen op basis van hun expertise binnen het theoretisch kader dat door Europa WSE voor deze oproep werd opgemaakt en dat gebaseerd is op de drie benaderingen (ZDT, HRO en MST). Een onderzoeker van de Stichting Innovatie & Arbeid nam de rol op van een van de vier wijzen.
Het tweede deel bestaat uit het schrijven van een rapport over de bevindingen die de Raad van Wijzen hebben gedaan gedurende het traject door de betrokken onderzoeker van de Stichting.
Timing
De looptijd van het traject van de Europa WSE Oproep 516 was van december 2020 tot december 2022. Voor het schrijven van het rapport werd tijd voorzien van februari 2023 tot juni 2023.
Werkwijze
Organisatieverandering speelt zich af op zowel het vlak van motivatie van mensen, gedrag processen én structuren. Het vraagt om maatwerk en bestrijkt alle aspecten van een organisatie. Veranderprocessen zijn vaak lastig en langzaam, maar als het goed aangepakt wordt kan het leer- en aanpassingsvermogen sterk verbeterd worden wat ondernemingen in staat stelt om zowel werkbaarheid te vergroten als de andere doelstellingen van de onderneming te bereiken.
Dat leerde het Project Anders Organiseren 2.0 van Europa WSE, waar de Stichting een actieve rol in speelde en een rapport over publiceert.
Verandertrajecten kunnen maar slagen als de missie en de visie duidelijk zijn en als er voor het traject gedragenheid is van de bestuurskamer tot de werkvloer.
Het persoonlijke weegt zwaar door in dergelijke trajecten. Daarvoor is het opbouwen en bewaken van psychologische veiligheid van doorslaggevend belang; medewerkers moeten kunnen uitleggen wat er mis loopt in een proces zonder vrees om daar voor afgerekend te worden.
De externe blik van adviseurs blijkt potentieel een belangrijke meerwaarde. Door hun afstand tot de dagelijkse werking kunnen ze analyses maken die van binnenuit moeilijker zouden zijn en ze brengen kennsi en inzicht mee over oplssingen en het verloop van een traject.
Het project van Europa WSE speelde zich af in het kader van drie theoretische benaderingen, die voor het eerst in de praktijk tegenover elkaar werden afgewogen: De Zelfdeterminatietheorie, de High Reliability Organizing en de Moderne Sociotechniek. Die blijken complementair te zijn. Ze bestrijken alle drie een ander deel van het spectrum dat gaat van mens tot structuur en bieden elk daarvoor een denkkader, taal en tools om ze bespreekbaar te maken en er aan te werken. Aandacht voor de mens geeft niet alleen richting aan een veranderproces, maar het is ook nodig om het draagvlak te geven. Moeilijkheden bij gedrag en processen blijken dan weer vaak een oorzaak in de structuur van een organisatie te liggen.