De Vlaamse Regering wil de prijsberekening van de drinkwaterfactuur voor gezinnen aanpassen. De SERV en Minaraad vinden dat bij zo’n aanpassing het vaste gedeelte van de waterprijs zo laag mogelijk moet zijn. Zo kan met het andere, variabele deel van de factuur spaarzaam verbruik aangemoedigd worden vb. via invoering van een ‘derde trap’. Sturing via de waterfactuur alleen zal echter niet volstaan om gezinnen zuiniger met water te doen omspringen want de watervoorraden in Vlaanderen zijn schaars. Daarvoor zijn andere maatregelen nodig zoals sensibilisering, meetacties, communicatie en nudging.
Naar een zo laag mogelijk vast tarief
De SERV en Minaraad zijn voorstanders van een zo laag mogelijk vast tarief. Dat biedt garanties aan iedereen om vlot toegang te hebben tot drinkwater. Bovendien zorgt het voor de mogelijkheid om via het variabele tarief meer aan te sturen op zuinig verbruik. De SERV en Minaraad vinden het een goed idee om een gelijk vastrecht voor alle gezinnen in te voeren. Kortingen per persoon kunnen dan afgeschaft worden. Globaal moet dit wel een budgetneutrale aanpassing blijven en moet het schrappen van de korting dus best samen met het aanpassen van het variabele tarief bekeken worden.
Randvoorwaarden voor aanpassen tariefstructuur
De SERV en Minaraad vinden een aantal randvoorwaarden belangrijk bij de aanpassing van de tariefstructuur:
- Het is belangrijk om vooraf goed in te schatten welke impact de aanpassingen zullen hebben. Dat kan door het doorrekenen van verschillende scenario’s zodat het effect duidelijk is op de verschillende soorten huishoudens, drinkwaterbedrijven en op het risico op waterarmoede.
- Het principe van de gebruiker/vervuiler betaalt, blijft gegarandeerd.
- De drinkwaterfactuur werkt met duidelijke en transparante tarieven.
- Drinkwaterbedrijven moeten voldoende tijd krijgen om de tarieven te herberekenen en hun facturatiesysteem aan te passen
- Communicatie en sensibilisering moeten de aanpassing van de tariefstructuur verduidelijken voor de gezinnen.
Duurzaam watergebruik stimuleren via variabel tarief
Op korte termijn stellen de SERV en Minaraad voor om enkele ingrepen te doen in het variabele tarief. Zo willen de raden het basistarief voor tweede verblijven schrappen. Naast het basis- en comforttarief kan een ‘derde trap’ een tarief voor luxegebruik (voor het vullen van zwembaden, sproeien van tuinen, wassen van auto’s) komen. Vooraleer die ‘derde trap’ in te voeren is wel verder onderzoek nodig naar de optimale schaal. Met de meeropbrengst van de invoering van een ‘derde trap’ moeten specifieke acties en investeringen in duurzaam en circulair watergebruik gefinancierd worden bij voorkeur bij huishoudens met beperkte financiële middelen en betalingsproblemen.
Verder willen de SERV en Minaraad dat er voor de drinkwaterfactuur een overkoepelende oplossing komt voor nieuwe gezinsvormen en co-ouderschap (door het bepalen van de domicilie van kinderen).
Maar ook andere maatregelen nodig voor duurzaam watergebruik
Gezien de lage prijselasticiteit van drinkwater (= een hogere prijs zet niet onmiddellijk aan tot minder verbruik) moet Vlaanderen ook inzetten op slim watergebruik via sensibilisering en gedragsverandering, meten is weten-acties en een koppeling van waterbesparende ingrepen aan energetische renovatie.
Uitrol digitale meters biedt kansen voor waterbesparende ingrepen op langere termijn
Meer structurele ingrepen voor slim watergebruik gaan samen met de volledige uitrol van de digitale watermeters. Zo maken digitale meters het mogelijk om tarieven te laten variëren in de loop van de dag om zo piekverbruik te verminderen. De raden waarschuwen echter ook voor de risico’s van flexibele tarieven. Het besparingspotentieel moet goed onderzocht worden en afgewogen tegenover andere waterbesparende maatregelen. Er is ook een armoedetoets nodig om de negatieve sociale effecten van flexibele tarieven na te gaan en te verhelpen. Het is belangrijk om dit onderzoek nu al te starten en de introductie van flexibele tarieven goed te onderbouwen tegen de volledige uitrol van digitale watermeters.