Volgens berekeningen van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) zou de Vlaamse begroting 2022 afsluiten met een begrotingstekort van -3,7 miljard euro. Dat is een verslechtering van 181 miljoen euro ten opzichte van de aangepaste begroting voor 2022. Vanaf volgend jaar zou het begrotingstekort bij ongewijzigd beleid veel kleiner worden (-1,7 miljard euro) en het jaar nadien verder dalen (-1,2 miljard euro). Zonder Vlaamse Veerkracht en Oosterweel nadert de Vlaamse begroting tegen 2024 een evenwicht bij ongewijzigd beleid (-620 miljoen euro in 2023 en -263 miljoen euro in 2024). De SERV stipt wel aan dat de huidige ramingen veel macro-economische onzekerheden bevatten o.a. door de inflatie, de Oekraïnecrisis en de stijgende energiekosten.
Hans Maertens, voorzitter SERV: “Er heerst momenteel grote economische onzekerheid. De energieprijzen pieken, de Oekraïne-crisis verstoort energie-, goederen- en voedselmarkten, het consumenten- en ondernemers-vertrouwen is aangetast. De Vlaamse begroting vaart anderzijds wel bij de hoge inflatie en kan bij ongewijzigd beleid tegen 2024 een begrotingsevenwicht benaderen. In deze context is het advies van de Vlaamse sociale partners aan de Vlaamse Regering om slim en toekomstgericht te investeren in combinatie met het normeren en doorlichten van de uitgaven. Dat blijft het beste recept voor gezonde overheidsfinanciën.”
Grote economische en maatschappelijke onzekerheid
Na een snelle economische relance vertraagt de economische groei fors en is de inflatie ongezien hoog. Er zijn veel economische en maatschappelijke onzekerheden over wat de toekomst brengt. Daarom is het belangrijk dat Vlaanderen zo slim mogelijk investeert en blijft inzetten op duurzame economische groei. Deze groei is geen doel op zich maar noodzakelijk om budgettaire ruimte te creëren voor beleidsprioriteiten zoals het investeren in een groene en digitale transitie, het ondersteunen van de concurrentiepositie en innovatiecapaciteit, het versterken van het gezondheids- en welzijnsbeleid en maatregelen voor het arbeidsmarkt-, onderwijs- en vormingsbeleid.
Ook de houdbaarheid van de overheidsfinanciën blijft belangrijk. Uitgavennormering en uitgavendoorlichtingen zoals de Vlaamse Brede Heroverweging zijn goede instrumenten om dat te realiseren.
Impact van de inflatie
De impact van de inflatie op de Vlaamse begroting is bij ongewijzigd beleid groter voor de ontvangsten dan voor de uitgaven. Dat heeft een gunstige invloed op het begrotingsresultaat:
- langs ontvangstenzijde: de meeste Vlaamse ontvangsten volgen de inflatie. Hoe hoger de inflatie, hoe hoger dus de ontvangsten. Dat is bv. het geval voor de dotaties die Vlaanderen van de federale overheid ontvangt.
- langs uitgavenzijde: een sterk gestegen inflatie doet ook de uitgaven sterk stijgen. Niet alle uitgaven stijgen echter evenveel of even snel. Sommige uitgaven zoals bv. de lonen van ambtenaren of leraren stijgen in overeenstemming met de gezondheidsindex. Vele uitgaven in de Vlaamse begroting volgen de inflatie slechts gedeeltelijk of met vertraging. De SERV merkt ook op dat er werkingsmiddelen en toelagen in bepaalde domeinen zijn die al jaren niet geïndexeerd zijn. Dat gebeurt soms zonder transparante motivering of zonder rekening te houden met eerder aangegane verbintenissen.
De SERV vraagt de Vlaamse Regering om echter niet blind te zijn voor de negatieve impact van de inflatieopstoot voor sectoren, ondernemingen, zelfstandigen, werknemers en gezinnen. Sommigen ondergaan de inflatie zonder dat hun inkomsten voldoende (kunnen) volgen. De SERV pleit ervoor om te onderzoeken welke stappen mogelijk zijn om gericht ondersteuning te bieden waar een duidelijke en significante impact van de inflatie te zien is. Het is echter geen pleidooi om zoals tijdens de coronacrisis de Vlaamse begroting in te zetten als buffer om de negatieve gevolgen van de inflatie voor alle ondernemingen en gezinnen op te vangen.
Begrotingsdoelstelling in het vizier
Bij de opmaak van de begroting 2021 besliste de Vlaamse Regering om tegen het einde van de legislatuur (2024) het tekort op de begroting tot de helft van het begrotingstekort in 2022 te laten zakken. Volgens berekeningen van de SERV verbetert het tekort tegen 2024 aanzienlijk, voornamelijk door de impact van de gestegen inflatie. Vlaanderen haalt dus haar begrotingsdoelstelling bij ongewijzigd beleid zonder bijkomende inspanningen.
Figuur 1: Vlaamse overheid, dynamiek saldo, MJR 2021-2026 en SERV-raming, in € mld
